Kennis van de wereld staat bij begrijpend lezen voorop, stelt hoogleraar psychologie Daniel Willingham (Universiteit van Virginia). Een breed en rijk curriculum helpt leerlingen verder.

Hoe goed een leerling een tekst begrijpt, hangt vooral af van de voorkennis die hij over het onderwerp heeft. Bewijs hiervoor levert onder andere het onderzoek van Taft en Leslie (1985) die begrijpend leestesten afnamen onder twee groepen lezers van vergelijkbaar niveau in third grade (de Nederlandse groep 5). De leerlingen lazen een tekst over ‘de voedselketen’: een thema waar de eerste groep zojuist een project over had gevolgd. De tweede groep begon onvoorbereid aan de tekst. Je raadt het al: de groep met voorkennis maakte de leestoets vele malen beter.

Er zijn wel strategieën die helpen bij het begrijpen van teksten, maar deze helpen lezers maar beperkt op weg. Zonder voorkennis komen ze volgens Willingham niet ver. ‘De verleiding is groot om leesstrategieën te zien als een vaardigheid. Terwijl strategieën eigenlijk een soort trucjes zijn, die gaten in kennis niet opvullen.’

Willingham bestudeerde acht wetenschappelijke meta-analyses van begrijpend leesinstructie, die allen laten zien dat het niet uitmaakt of leerlingen tien lessen krijgen over leesstrategieën, of vijftig. Liever besteedt de leraar die tijd aan het verbreden van algemene kennis. En daar hebben scholen een rijk curriculum voor nodig, waarin uiteenlopende onderwerpen langskomen. Lezers die over veel verschillende onderwerpen namelijk iets afweten, hebben de grootste kans om goed te scoren op een begrijpend leestest, blijkt uit onderzoek van Cunningham & Stanovich (1997). Puur afgaan op de interesses van kinderen is dan niet genoeg. Willingham: ‘Fantasy-liefhebbers zullen woorden zoals elf en tovenaar dan veel vaker tegenkomen.’ Het risico bestaat dat zij over andere thema’s niets afweten.